Όλοι στις γιορτές φάγαμε, ήπιαμε, τροφοδοτήσαμε συνεπώς τον οργανισμό μας με πολλές παραπανίσιες θερμίδες και μάλιστα απλών υδατανθράκων και κορεσμένων λιπαρών. Αυτές όμως ο οργανισμός μας δεν τις «πετάει» αλλά τις χρησιμοποιεί άλλοτε για καλό κι άλλοτε για κακό μας. Ας δούμε όμως τι γίνανε τα λιπάκια που φάγαμε!

Το βασικό στάδιο της απορρόφησης των λιπαρών οξέων από τον οργανισμό αρχίζει με την είσοδό τους στο δωδεκαδάκτυλο, όπου προκαλεί την έκκριση χολοκυστοκινίνης.

Αυτή με τη σειρά της προκαλεί σύσπαση της χοληδόχου κύστεως και έχουμε την είσοδο της χολής στο παιχνίδι της πέψης. Ακολουθεί έτσι η γαλακτοματοποίηση (να μπορούν να διαλυθούν και στο νερό· γίνονται δηλαδή υδρόφιλα από υδρόφοβα) των λιπών, αύξηση της διαλυτότητας ορισμένων λιπαρών οξέων, ενεργοποίηση της παγκρεατικής λιπάσης και τέλος την απορρόφησή τους από τον εντερικό βλεννογόνο.

Μαζί τους γίνεται και η απορρόφηση των λιποδιαλυτών βιταμινών A, D, E & K. Ένα τμήμα περίπου 60% μέσω των λεμφαγγείων μπαίνει στη συστηματική κυκλοφορία του αίματος. Εκεί αν έχουμε κάνει ένα πλούσιο γεύμα και έχει εκκληθεί ικανή ποσότητα ινσουλίνης, λόγω κυρίως αυξημένου γλυκαιμικού φορτίου, τότε έχουμε τη γνωστή μας αποθήκευση (κυρίως σε μορφή τριγλυκεριδίων).

Πού; Θα το βρείτε υποδόρια και στις οπισθοπεριτοναιϊκές λιποαποθήκες σας (κοινώς στους γλουτούς και στη κοιλίτσα σας), που βρίσκεται το 50% περίπου των λιποκυττάρων ενός κανονικού ενήλικα. Ένα σημαντικό μέρος ωστόσο αποθηκεύεται στα ενδομυϊκά λιποκύτταρα, που είναι και τα σχετικά άμεσα διαθέσιμα για παραγωγή ενέργειας (μέσω της β-οξείδωσης). Πάει δηλαδή και στους ιστούς για παραγωγή ενέργειας. 

Όλα μαζί τα λιποκύτταρα μπορεί να αριθμούν σ’ έναν φυσιολογικό ενήλικα γύρω στα 50 δισεκατομμύρια, ενώ σ’ έναν παχύσαρκο ίσως και πάνω από 200. Δομούνται κυρίως στη βρεφική ηλικία, σε παιδιά 10-12 ετών και σε μεγάλες υπερβάσεις του φυσιολογικού βάρους μας. Ο αριθμός αυτός δεν μειώνεται (παρά μόνο με εγχείρηση), απλώς με το αδυνάτισμα μειώνουμε τον όγκο των λιποκυττάρων. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο επιμένουμε στον έλεγχο κυρίως της παιδικής παχυσαρκίας.

Ένα άλλο μέρος περίπου το 40% των απορροφήσιμων (μέσω της πυλαίας φλέβας) λιπών της διατροφής μας, “ξαποσταίνει” στο συκώτι (ήπαρ). Εκεί ανάλογα αν το χρειάζεται ο οργανισμός μας για ενέργεια, προωθείται (με το αίμα) στους ανάλογους ιστούς, όπου οξειδώνεται και «καίγεται» ή μετατρέπεται σε άλλα θρεπτικά συστατικά που έχει ανάγκη ο οργανισμός μας.  Αυτή βέβαια είναι η καλή περίπτωση. Γιατί αν δεν γυμναζόμαστε και τρώμε παραπάνω θερμίδες απ’ όσο χρειαζόμαστε, ο οργανισμός επειδή δεν μπορεί να το «πετάξει» το κάνει έκτοπο λίπος. Δηλαδή δεν το αποθέτει στα ήδη ώριμα – γεμάτα πλέον από λίπος λιποκύτταρα αλλά σε άλλα σημεία (ήπαρ, αγγεία, καρδιά και σ’ άλλα όργανά του) προκαλώντας επικίνδυνες ασθένειες (ηπατοστεάτωση, υπερλιπιδαιμία, υπερχοληστερολαιμία κλπ)

Όταν όμως αθλούμαστε επαρκώς τα παραπανίσια λίπη «καίγονται» δίνοντας ενέργεια. Η διεργασία αυτή (της «καύσης») όπως αναφέραμε ονομάζεται β-οξείδωση και συντελείται στα μιτοχόνδρια παρουσία οξυγόνου. Είναι δηλαδή αερόβιος μηχανισμός παραγωγής ενέργειας, γι’ αυτό έχει και τ’ όνομα «οξείδωση». Εκεί λοιπόν μέσα στα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας του οργανισμού μας (τα μιτοχόνδρια = η ΔΕΗ μας) τ’ αποθηκευμένα στα λιποκύτταρα λιπαρά οξέα υδρολυούμενα αρχικά και οξειδούμενα αργότερα, φτάνουν στη μορφή του ακετυλοσυνένζυμου Α, όπου (μέσω του κύκλου του Κρεμπς)  η καταβολική οδός των λιπών και των υδατανθράκων ταυτίζονται, με τελικά προϊόντα ΑΤΡ (ΕΝΕΡΓΕΙΑ), νερό και CO2.

Σε μελέτες αρκετών ερευνητών (Ahlborg κ.λπ.) διαπιστώθηκε ότι μετά από 90΄ λεπτά συνεχόμενης άθλησης η συμμετοχή της ενέργειας από λιπαρά οξέα, ανερχόταν στο 37% της συνολικής ενέργειας, με ανοδικές τάσεις έως το 50% στις 3 ώρες. Όσο δηλαδή μειώνονται τ’ αποθέματα του γλυκογόνου, τόσο αυξάνεται η ζήτηση από άλλους αερόβιους μηχανισμούς παραγωγής ενέργειας και κυρίως από λιπαρά οξέα, με ταυτόχρονη ωστόσο μείωση της ικανότητας για υψηλές εντάσεις.

Όταν λοιπόν τρώμε για κάποια περίοδο παραπάνω, όπως τώρα στις γιορτές, δεν πρέπει να περιμένουμε το «μάγο» που θα μας διώξει γρήγορα τα κιλά λίπους που πήραμε, ούτε να πέφτουμε σε κατάθλιψη για τη κατάντια μας. Θέλει άμεση δράση! Κόψιμο δηλαδή της «σαβουροφαγίας» με ήπια υποθερμιδική διατροφή (περίπου 25 Kcal ανά κιλό σωματικού βάρους), ΆΘΛΗΣΗ και θετική ψυχολογία ότι ΝΑΙ, θα τα καταφέρουμε!!!